خبرگزاری فارس-گروه سلامت:
اهمیت تجهیزات پزشکی و دارو آنقدر مهم است که حتی در شدید ترین تحریم ها نیز آن را مستثنی می کنند که البته جای بحث دارد. ایران، از جمله کشورهایی است که خودش نیز تولید کننده تجهیزات و ملزومات پزشکی است و مایه مباهات همگان.
گاهی این تولیدات، آنقدر از کیفیت بالایی برخوردار است که تنه به تنه مشابه خارجی خود رقابت می‌کنند و ارزآوری بسیار خوبی هم دارد .گواه آن اینکه به عنوان نمونه متخصصان جوان ایرانی در زمان حاضر این افتخار را برای کشورمان به ارمغان آورده اند و می توان این ادعا را داشت که به عنوان نمونه، ایران به فناوری و ساخت «اتاق عمل کاملا ایرانی» دست یافته است؛ اما همین تولیدکنندگان در شرایط تحریم با مشکلاتی مواجه هستند که برای بررسی این موضوع با سید حسین صفوی، مدیر کل اداره‌کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو به گفت‌وگو نشستیم.
متن این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید:
سؤال: آقای مهندس به عنوان اولین سوال، بازار تجهیزات پزشکی ایران به تفکیک تولید و واردات، چند میلیارد دلار است؟
صفوی: در سال گذشته، بازار تجهیزات پزشکی،اقلام آزمایشگاهی و دندانپزشکی، جمعا رقمی حدود 2.5 میلیارد دلار را در بر گرفت. میزان واردات 1.7 میلیارد دلار و ارزش تولید داخل هم 800 میلیون دلار بوده است. البته ممکن است در سال‌های مختلف میزان ارز صرف شده در بازار تجهیزات پزشکی کمی تفاوت داشته باشد
سؤال: میزان ارزبری تجهیزات پزشکی به تفکیک اقلام مصرفی و سرمایه‌ای چه میزان است؟
صفوی: از لحاظ ارزی می توان گفت 60 درصد بازار تجهیزات پزشکی را ملزومات مصرفی و 40 درصد دیگر را تجهیزات سرمایه‌ای به خود اختصاص داده است که این موضوع نیز در سال‌های مختلف تفاوت دارد.
سوال: چه تغییراتی در میزان تخصیص ارز برای واردات، در سال جاری نسبت به سال قبل، رخ داده است؟
صفوی: به طورکلی میزان تخصیص ارز برای واردات نسبت به سال گذشته 20 درصد کاهش یافته است، با این حال ما از لحاظ تأمین کالا با هیچ مشکلی مواجه نیستیم.
سؤال: چندی پیش رئیس سازمان غذا و دارو و برخی اعضای کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی، درباره ضرورت توزیع تجهیزات پزشکی از طریق یک بازار رسمی و نظام مند سخن گفته بود، آیا برای تحقق این امر برنامه‌ای دارید؟
صفوی: شبکه توزیع تجهیزات پزشکی، دندان پزشکی و آزمایشگاهی هر چقدر نظم و انضباط بیشتری داشته باشیم، قطعا مزایای متعددی بر چرخه درمان مترتب خواهد شد، اعم از افزایش شفافیت، افزایش ایمنی، کاهش هزینه‌های درمان، کاهش هزینه ارزی، کاهش هزینه‌های تمام شده و هزینه تشکیلاتی، کاهش قاچاق، بهینه شدن برنامه ریزی ها، مدیریت کمبودها و دستاوردهای دیگر رقم خواهد خورد.وقتی که ما اعلام می‌کنیم تجهیزات پزشکی باید ایمن باشد، به معنی این نیست که فقط در کارخانه به صورت ایمن تولید شود، بلکه باید در یک نظام توزیع ایمن به دست بیمار برسد، این موضوع اهمیت نظام‌مند شدن توزیع تجهیزات پزشکی را نشان می‌دهد. ما هم برنامه‌هایی را برای نظام‌مند کردن این شبکه داریم.از آنجایی که در حوزه تجهیزات پزشکی، اصناف نیز فعالیت می‌کنند، ما تمام تلاش خود را به کار گرفتیم که شرکت‌های تجهیزات پزشکی را طی سال‌های اخیر در سازمان غذا و دارو شناسنامه‌دار کنیم تا یک ماهیت روشن و مشخصی داشته باشند، اما این، اقدام کافی نیست. باید از مکانیزم های مدرن تری استفاده کرد تا چرخه توزیع این اقلام بهینه تر، شفاف تر و ایمن تری باشد که لازمه این کار، در اختیار داشتن شبکه ای نظام مند از شرکت های توزیع کننده است.
سوال: پیش نیازهای اولیه برای نظام مند شدن شبکه توزیع تجهیزات پزشکی و جمع شدن بازار سیاه فروش تجهیزات پزشکی چیست؟
صفوی: چند تا شرط وجود دارد تا توزیع تجهیزات پزشکی به خوبی ساماندهی شود. اول اینکه از تجربیات سایر کشورها استفاده شود، دوم اینکه به صورت تخصصی به این موضوع نگاه شود و پخش های تخصصی بر اساس نوع و ماهیت کالاها راه اندازی شود و سوم اینکه از دست اندرکاران فعلی صنف به نحو مطلوب بهره برداری شود.توجه داشته باشیم که در حال حاضر بیش از 3 هزار واحد صنفی شناسه‌دار در حوزه توزیع ثبت شده‌اند و ما ناگزیر هستیم که برای ساماندهی توزیع، به سمت راه اندازی شرکت های تخصصی توزیع اقلام تجهیزات پزشکی گام برداریم. در واقع همانطور که اشاره شد به دلیل اینکه تمام این کالاها ویژگی‌های خاص خود را دارند، شرکت های توزیع کننده تخصصی برای هر حوزه باید ایجاد شود.
سوال: آیا اصنافی که توزیع کننده اقلام تجهیزات پزشکی هستند، زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می کنند و شما بر آن ها نظارت دارید؟
صفوی: اصناف، مجوز فعالیت خود را از وزارت صمت دریافت می کنند و این یک جوری، موازی کاری با وزارت بهداشت است. البته در طول این سال ها به صورت تعاملی همکاری مشترک صورت گرفته است. بهتر است که مجلس در زمینه دادن اختیارات قانونی به وزارت بهداشت برای نظارت بر اصناف و ساماندهی آنها کمک کند که این موضوع زمینه‌ساز ایجاد یک شبکه توزیع منظم تجهیزات پزشکی خواهد شد.
سؤال: وضعیت قاچاق معکوس در حوزه تجهیزات پزشکی چگونه است؟
صفوی: در شرایطی که قیمت کالا در کشوری ارزانتر از سایر کشورهای دیگر باشد، ممکن است این اتفاق رخ دهد، هر چند در این زمینه آمار مشخصی وجود ندارد، اما وزارت بهداشت با شناسه‌گذاری تجهیزات و ملزومات پزشکی، اقداماتی را در این زمینه انجام داده است.در حال حاضر برای بحث توزیع و جلوگیری از قاچاق معکوس، سامانه‌هایی را طراحی کرده‌ایم و از آنجا که عموم واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان دارای شناسنامه هستند، در اداره‌کل تجهیزات پزشکی وقتی کالایی از گمرک ترخیص می‌شود، در یک انبار مجاز قرار می‌گیرد و واردکننده و توزیع‌کننده باید مقدار آن را در این سامانه مجازی درج کرده و تحویل فروشنده بدهند، لذا این موضوع در سامانه‌ها رصد می‌شود و ما می‌توانیم ببینیم که کالا به کجا حمل شده و با شناسه‌دار کردن کالا، رصد ما دقیق‌تر خواهد شد.
سؤال: برنامه‌ای برای ورود تجهیزات پزشکی به سامانه TTAC دارید؟
صفوی: زیرساخت‌های این کار در حال پیاده‌سازی است تا تجهیزات پزشکی را نیز بتوانیم مانند دارو در این سامانه وارد کنیم. در این سامانه ، خرید و فروش و توزیع ثبت می‌شود و کلیه مبادی فرعی فروش در این سامانه مشخص خواهند بود.
سوال: آیا قصد دارید که در حوزه توزیع، از پتانسیل های فضای مجازی و آنلاین بهره برداری کنید؟
صفوی: در حال حاضر ما به صورت پایلوت، سامانه پخش مجازی امین را راه‌اندازی کرده‌ایم و شرکت‌هایی که توانمند هستند مشخص شده و ضوابطی را در این زمینه به آنها اعلام کرده‌اند. از آنجایی که عموم مشتری‌های ما، بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و مطب‌های دندانپزشکی هستند، پخش مجازی امین کمک خواهد کرد تا کالاهایی که در این سامانه ثبت شده‌اند را به دست مشتری برسانیم و مشتری نیز می‌تواند قیمت و اصالت کالای ثبت‌شده در این سامانه را با سایت آی‌مد چک کند و در صورت مطابقت، آن کالا را خریداری کند.پخش امین ابرازی برای ایجاد شرکت‌های پخش رسمی است، در واقع پخش امین سامانه‌ای است که می‌تواند کمک کند شرکت‌های پخش رسمی ایجاد شوند و از آنجا که ممکن است این سامانه انبار مستقلی نداشته باشد، ما از انبارهای شرکت‌های توزیع در قالب قرارداد استفاده خواهیم کرد.
سؤال: وضعیت کمبودها در حوزه تجهیزات پزشکی چگونه است؟
صفوی: بررسی‌های ما نشان می‌دهد تاکنون 14 قلم کالای تجهیزات پزشکی کمبود داشته‌ایم که این موضوع نیز به دلیل عدم همکاری شرکت‌های خارجی است. خوشبختانه تأمین ارز برای تهیه کالاها در سال 98 مناسب بوده، اما متأسفانه تحریمها باعث شده تا برخی از کالاها مانند پانسمان‌های بیماران ای‌بی را نتوانیم تأمین کنیم که این پانسمان‌ها نیز با تلاش‌های صورت گرفته از طرق دیگر تأمین شد. البته اگر شبکه توزیع نظام مند ایجاد شود، مدیریت کمبود ها بسیار ساده تر و راحت تر صورت خواهد گرفت. چرا که با گردآوری اطلاعات و شفاف شدن فرآیند چرخش کالا، برنامه ریزی ها تسهیل می شود.
سؤال: کمبودهای تجهیزات پزشکی در کشور را چگونه رصد می‌کنید؟
صفوی: در حوزه تجهیزات پزشکی از زمانی که اختلاف ارز به وجود آمد و تحریمها تشدید شد، ما گروهی را تشکیل دادیم که وظیفه این گروه، رصد وضعیت بازار و موجودی مراکز درمانی است. در این راستا نیز سامانه اعلام کمبودها را ایجاد کردیم و به مراکز درمانی این دسترسی را دادیم که در صورتی که با کمبود کالایی مواجه شدند، از این طریق اطلاعات را به ما اعلام کنند و ما نیز ظرف 24 ساعت پاسخ آنها را بدهیم و در صورت موجود نبودن کالا در بازار، نمونه‌های مشابه را به مرکز درمانی معرفی کنیم تا هر چه سریع‌تر کمبودها برطرف شود.
سؤال: در حال حاضر وضعیت مطالبات حوزه تجهیزات پزشکی از بیمه‌ها چگونه است؟
صفوی: متاسفانه مطالبات بخش خصوصی از مراکز درمانی بسیار زیاد شده است و معمولاً برای اینکه این مراکز بتوانند کالایی را تهیه کنند، با مشکلاتی مواجه هستند، به طوری که مطالبات شرکت‌های تجهیزات پزشکی از بیمه‌ها حدود 3 هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که امیدواریم هر چه زودتر این مشکل حل شود.
سؤال: وضعیت قیمت‌گذاری اقلام مصرفی تجهیزات پزشکی چگونه است؟
صفوی: حدود 270 هزار آر‌آی‌سی داریم که بخش عمده‌ای از آنها مربوط به ملزومات مصرفی و مقدار کمی مربوط به کالاهایی است که ارز دریافت کرده‌اند که قیمت آنها باید مشخص شود. حدود 120 هزار کالا ارز دریافت کرده‌اند که از این تعداد حدود 90 درصد قیمت رسمی دارند و مابقی کالاها در سامانه توزیع کالاهای مشمول نرخ ارز رسمی برایشان سقف قیمت تعیین شده است. برخی از این کالاها قیمت مصوب دارند، اما برخی محاسبه قیمت براساس فرمول سازمان حمایت انجام شده که در بخش توزیع، دانشگاه می‌تواند سقف قیمت را مشاهده کرده و خرید را انجام دهد. به تمام شرکت‌های دریافت کننده ارز اعلام شده که باید کالای خود را در سامانه 124 درج کنند که این امر برای شفاف‌سازی صورت می‌گیرد.
سؤال: به منظور حمایت از تولید داخل، چه برنامه‌ای برای کاهش واردات اقلام مشابه دارید؟
صفوی: بحث توسعه تولید داخل همیشه مدنظر وزارت بهداشت بوده است و بر این اساس، یکسری سیاست کلی تعیین شده، به طور مثال؛ ما با تعیین گروه‌های T1، T2 و T3 تجهیزات پزشکی را گروه‌بندی کرده ایم و هر چه تولید داخل بتواند بازار را بیشتر پوشش دهد، میزان واردات محصول خارجی به همان نسبت، در راستای حمایت از تولید داخل کاهش پیدا می‌کند تا اینکه ممنوعیت کامل ایجاد شود.در سال 97 تعداد اقلامی که در گروه T1 تعریف شده بودند و واردات آنها ممنوع اعلام شده بود، تنها 140 قلم بود، اما این رقم امسال به 320 کالا رسیده است که این افزایش در طول یکسال نشان‌دهنده حمایت ما از تولید داخل است.ما همواره بازار تجهیزات پزشکی را رصد کرده و لیست ممنوعیت واردات را به روز می کنیم. قبلا به صورت یک بار در سال، این کار را انجام می دادیم ولی الان هر زمانی که تولیدکننده‌ای اعلام کند که آمادگی تامین بازار را دارد، واردات آن کالا کاهش یا متوقف خواهد شد.ضمن اینکه عمق تولید برای ما اهمیت بسزایی دارد و ما کالاها را براساس میزان عمق تولید و کیفیت محصولات رتبه‌بندی و قیمت‌گذاری خواهیم کرد. قطعاً کالایی که باکیفیت بهتر به دست بیمار برسد و مراحل آزمایشگاهی را طی کرده باشد، قیمت بیشتری دریافت خواهد کرد.
سؤال: در حال حاضر وضعیت تولید و واردات دستگاه تست قند خون در کشور چگونه است؟
صفوی: از آنجایی که مصرف این کالا در کشور ما بسیار بالا است و تنها یک تولیدکننده اخیرا مجوزها و تاییدیه های لازم را دریافت و تولید محصول را به تازگی آغاز کرده، واردات این محصول به منظور حمایت از مصرف کننده، هنوز انجام می‌شود، اما زمانی که این شرکت بتواند بازار را به صورت کامل پوشش دهد، واردات آن قطع خواهد شد.نکته قابل توجه اینکه، قاعدتا محصولی که در داخل تولید می شود، ما به منظور حمایت از تولیدکننده داخل، ارز دولتی به واردات مشابه آن کالا، اختصاص نخواهیم داد.
سؤال: وقتی که تولیدکننده‌ایرانی، مواد اولیه یا قطعات مورد نیاز خطوط تولید خود را وارد می‌کند و برای آن از سوی وزارت بهداشت ارز اختصاص داده می شود، آیا نباید به همان میزان جلوی واردات کالای مشابه گرفته شود؟
صفوی: بله، در حال حاضر همین اتفاق می‌افتد و نمی‌گذاریم که رقبای خارجی در زمینه تضعیف تولید داخل حرکت کنند.کالای تولیدکننده ایرانی، با شرط رعایت کیفیت، باید فضا برای رقابت با کالای خارجی داشته باشد و به همین دلیل ارز دولتی کالاهای خارجی را قطع و بر اساس توانمندی تولیدکننده و دورخیزی که تولیدکننده از لحاظ تامین مواد اولیه وقطعات مصرفی برای تولید در داخل کشور انجام داده، به سمت کاهش واردات کالای مشابه گام برمی داریم